Katazome là một phương pháp nhuộm vải của Nhật Bản, sử dụng keo dán chống thấm thông qua stencil (khuôn hình để in hình xuống vật để bên dưới). Kỹ thuật nhuộm Katazome kết hợp các yếu tố in và vẽ, dựa vào các vật liệu tự nhiên đơn giản: giấy, hồ gạo và sữa đậu nành.

Tranh nhuộm Katazome có tới 18 công đoạn để hoàn thành, rất chặt chẽ và phức tạp. Kỹ thuật nhuộm Katazome được người Nhật sử dụng để tạo màu sắc cho những bộ trang phục truyền thống Kimono, cho những bộ quần áo của võ sĩ đạo hay trong nghệ thuật biểu diễn Kyogen.

Một chiếc áo Kimono mùa hè (yukata) với họa tiết ứng dụng kỹ thuật tranh nhuộm Katazome

Để tạo ra một bản in katazome, bản thiết kế được khắc trong một mảnh giấy dâu tằm được làm bằng tay gọi là shibugami. Giấy được ngâm trong chất tannin (chất chát) của cây hồng để làm cho nó không thấm nước. Hồ gạo được đổ vào những vết khắc của shibugami. Hồ gạo này làm cho các vết khắc của thiết kế không dính thuốc nhuộm, và để vải không bị nứt. Sau khi vải được ngâm trong bồn nhuộm và sấy khô, hồ gạo được rửa sạch, để lộ ra bản thiết kế.

Để phần không có bột gạo được ngấm màu nhuộm nhiều và đều màu hơn, người ta dùng sữa đậu nành tưới vào và giữ trong vòng 1 đêm. Thiết kế tranh nhuộm katazome truyền thống thường có các họa tiết tự nhiên, bao gồm hoa và chim. Tranh nhuộm Katazome có các hoa văn được lặp đi lặp lại cho đến khi hết vải.

Một số mẫu hoa văn của tranh nhuộm Katazome:

• Karakusa (kiểu trang trí lượn sóng), một biểu tượng cho sự vĩnh cửu hoặc thuộc về gia đình.

Mẫu họa tiết Karakusa

• Kiku (Hoa cúc), loài hoa quốc gia của Nhật Bản, và là biểu tượng cho gia đình hoàng tộc.

Mẫu họa tiết Kiku

• Suzume, biểu tượng chim sẻ nhỏ tượng trưng cho sức mạnh và quyết tâm

Mẫu họa tiết Suzume

• Họa tiết rùa và cây thông đều là biểu tượng cho tuổi thọ

Họa tiết rùa và cây thông

Còn rất nhiều mẫu họa tiết khác về tranh nhuộm Katazome, trên đây chỉ mới là một vài họa tiết thường dùng. Nếu có cơ hội qua Nhật Bản du lịch, bạn nhất định không được bỏ qua kỹ thuật tranh nhuộm Katazome này nhé!